همه‌روزه، اقلام مختلفی به گمرک کشور وارد و یا از آن خارج می‌شوند، اما همه این کالاها به‌عنوان کالای تجاری شناخته نخواهند شد و به‌عنوان کالای غیرتجاری، مشمول برخی قوانین سخت ترخیص کالا از گمرک نمی‌شوند. اما سؤالی که ممکن است در برخی موارد که تشخیص این دو از هم سخت می‌شود، پیش بیاید، این است که کالای تجاری چیست و چگونه می‌توان آن را از کالای غیرتجاری تمیز داد؟
قوانین و مقررات گمرکی به‌وضوح ملاک‌های تشخیص کالاهای تجاری و غیرتجاری را تعیین کرده‌اند. بااطلاع از ویژگی‌های کالای تجاری و غیرتجاری، علاوه بر اینکه فرآیندهای صادرات و واردات کالا تسهیل پیدا خواهد کرد، از مشکلات قانونی و پیامدهای ناخواسته ناشی از قاچاق کالا نیز جلوگیری خواهد شد. با ما همراه باشید تا در این مطلب ویژگی‌ها و اینکه کالای تجاری چیست را به‌تفصیل توضیح دهیم.
کالای تجاری چیست؟
کالای تجاری یکی از مفاهیم کلیدی در نظام گمرکی است و به‌طورکلی، این اصطلاح به اقلامی اطلاق می‌شود که به تشخیص گمرک ایران، باهدف فروش و کسب سود، وارد کشور یا از آن صادر می‌شوند. این کالاها می‌توانند در وضعیت اولیه خود به بازار عرضه شوند یا پس از گذراندن فرآیندهایی همچون بسته‌بندی، تفکیک و تولید، به شکل محصولات جدید و کارآمدتری در دسترس مصرف‌کنندگان قرار گیرند.
ویژگی‌های کالای تجاری
کالاهای تجاری معمولاً ویژگی‌های خاصی دارند که آن‌ها را از کالاهای غیرتجاری متمایز می‌کند. از جمله این ویژگی‌ها:
هدف فروش
کالای تجاری به طور خاص برای فروش و کسب درآمد وارد یا صادر می‌شود. این کالاها نه‌تنها به‌عنوان محصولات مصرفی، بلکه به‌عنوان کالاهایی برای تجارت و سودآوری نیز در نظر گرفته می‌شوند.
فرآیندهای تولید و بسته‌بندی
این کالاها ممکن است پس از ورود به کشور، تحت فرآیندهای مختلفی مانند بسته‌بندی، تغییر شکل یا حتی تولید مجدد قرار گیرند تا به شکل مناسب‌تری برای عرضه به بازار برسند.
گمرک و حقوق ورودی
برای عبور کالاهای تجاری از مرزها، لازم است حقوق ورودی و عوارض مربوطه پرداخت شود.
مسئولیت‌های قانونی
درصورتی‌که کالای تجاری بدون اظهار صاحب کالا یا نماینده قانونی او و بدون پرداخت حقوق ورودی از گمرک خارج شود، به‌عنوان قاچاق کالا تلقی می‌شود. در این صورت، کالا ضبط و اگر موجود نباشد، ارزش آن از مرتکب دریافت می‌شود.
روش‌های خرید کالاهای تجاری
تاجران و بازرگانان می‌توانند کالاهای تجاری را از روش‌های مختلفی خریداری کنند، از جمله:
نمایشگاه‌های بین‌المللی
این نمایشگاه‌ها فرصتی عالی برای آشنایی با تولیدکنندگان و تأمین‌کنندگان جهانی ایجاد می‌کنند.
سایت‌های خرید خارجی
با خرید مستقیم از سایت‌های خارجی مانند آمازون، مید این چاینا، علی اکسپرس و…می‌توان کالای تجاری مورد نظر را به‌راحتی و به قیمت مناسب تحویل گرفت.
بازارهای کشورهای مختلف
سفر به خارج از کشور و خرید از فروشندگان محلی از روش‌های معمول خرید کالاهای تجاری است.
تأمین‌کنندگان و عمده‌فروشان
همکاری با تأمین‌کنندگان معتبر که می‌تواند به کاهش هزینه‌ها و افزایش کیفیت کالا نیز کمک کند.
انواع کالای تجاری
هر روز تعداد زیادی کالا برای صادرات و واردات در بازارهای جهانی مبادله می‌شود. این کالاها به دلیل تنوع و گوناگونی‌شان بر اساس نوع و صنعت به دسته‌های مختلفی تقسیم می‌شوند. رایج‌ترین دسته‌بندی کالای تجاری عبارت است از:
مواد غذایی
محصولات خوراکی مانند غلات، میوه، سبزیجات، لبنیات و انواع گوشت.
محصولات دارویی
شامل داروها، مکمل‌های غذایی و ویتامین‌ها.
مد و پوشاک
انواع لباس‌ها، کفش‌ها و لوازم جانبی مرتبط با مد.
لوازم‌خانگی
تجهیزات برقی و غیر برقی.
لوازم الکترونیک
مانند تلویزیون، لپ‌تاپ، موبایل و لوازم جانبی آن‌ها.
خودرو و قطعات یدکی
انواع وسایل نقلیه و اجزای مرتبط با آن‌ها.
محصولات آرایشی و بهداشتی
لوازم آرایشی، کرم‌ها، لوسیون‌ها و سایر محصولات مراقبت از پوست و مو.
محصولات فرهنگی و هنری
شامل آثار هنری، کتاب‌ها، فیلم‌ها و دیگر محصولات فرهنگی.
لوازم ورزشی
تجهیزات ورزشی، لباس‌های ورزشی و وسایل تناسب‌اندام.
محصولات صنعتی
تجهیزات و ماشین‌آلات صنعتی و مواد اولیه.
صاحب کالای تجاری کیست؟
صاحب کالای تجاری به فرد یا نهاد قانونی اطلاق می‌شود که مالکیت رسمی و قانونی کالاهای تجاری را بر عهده دارد. این عنوان می‌تواند شامل افراد حقیقی، مانند تاجران و کسبه، یا افراد حقوقی، همچون شرکت‌ها و سازمان‌ها باشد. برای شناختن صاحب کالا، وجود مدارک و اسناد مشخص و معتبر الزامی است.
مدارک لازم برای شناسایی صاحب کالا تجاری
برای اینکه یک شخص به‌عنوان صاحب کالا شناخته شود، باید چندین شرط اساسی را رعایت کند:
اسناد خرید
نسخه اصلی اسناد خرید، مانند فاکتورها، باید به نام او صادر شده باشد.
اسناد حمل
اسناد مربوط به حمل کالا، مانند بارنامه و لیست بسته‌بندی، نیز باید به نام صاحب کالا صادر شوند.
ترخیصیه
برای دریافت کالا از گمرک، ترخیصیه باید به نام صاحب کالا صادر شود. این سند تأیید می‌کند که کالا به طور قانونی وارد کشور شده و عوارض مربوط به آن پرداخت شده است.
اسناد گمرکی
صاحب کالا باید دارای اسناد گمرکی، نظیر ثبت سفارش و اظهارنامه، باشد تا مالکیت قانونی کالا تأیید شود.
صحت امضا
امضای واگذارکننده باید از طرف مقام صلاحیت‌دار گواهی شود.
صادرات و واردات کالای تجاری
دو فرآیند صادرات و واردات کالای تجاری، به رشد و توسعه اقتصادی کشورها کمک می‌کنند. صادرات به معنای ارسال کالاها به بازارهای خارجی است. افزایش صادرات به تولیدکنندگان داخلی اجازه می‌دهد تا محصولات خود را در بازارهای خارجی عرضه کنند که به افزایش درآمد و اشتغال در کشور کمک کرده و به تولیدکنندگان داخلی این امکان را می‌دهد که محصولات خود را در بازارهای جدید عرضه کنند. مراحل صادرات شامل شناسایی بازارهای هدف، دریافت مجوزهای قانونی، انجام تشریفات گمرکی و نهایتاً حمل‌ونقل کالا به مقصد است.
از طرف دیگر، واردات به معنای خرید کالاها از کشورهای دیگر و ورود آن‌ها به کشور است که به تأمین نیازهای بازار داخلی کشور کمک کرده و می‌تواند به کاهش قیمت‌ها و افزایش تنوع و کیفیت محصولات منجر شود. مراحل واردات عبارت‌اند از شناسایی محصولات مورد نیاز، یافتن تأمین‌کننده معتبر، تأمین مالی، حمل‌ونقل کالا، ترخیص از گمرک و پرداخت عوارض و مالیات‌ها است.
تفاوت کالای تجاری با غیرتجاری
کالا تجاری و غیرتجاری از نظر هدف و کاربرد تفاوت‌های اساسی دارند. کالاهای تجاری به طور خاص برای فروش و تبادل در بازارها است و به همین دلیل در صادرات و واردات نیاز به مدارک گمرکی و اظهارنامه و… دارند. محصولاتی مانند مواد غذایی، لوازم الکترونیکی و پوشاک که به طور مستقیم به کسب‌وکارها یا مصرف‌کنندگان عرضه می‌شوند از جمله کالای تجاری هستند. در مقابل، کالاهای غیرتجاری معمولاً برای استفاده‌های خاص، آزمایش یا بررسی وارد یا صادر می‌شوند و هدف آن‌ها فروش به بازار نیست. این دسته از کالاها معمولاً از پرداخت حقوق ورودی معاف هستند و مدارک کمتری برای ورود به کشور یا خروج نیاز دارند. به‌عنوان‌مثال، نمونه‌های آزمایشی، تجهیزات داخلی برای واحدهای تولیدی یا کالاهایی که برای مقاصد خاص مانند تحقیقات علمی وارد می‌شوند، در زمره کالاهای غیرتجاری قرار می‌گیرند.
در پایان
تشخیص انواع کالای تجاری و اطلاع از ویژگی‌های آن، برای هر تاجری که قصد واردات یا صادرات دارد، اهمیت بالایی دارد و باید بادقت و بر اساس قوانین و مقررات گمرکی دراین‌خصوص عمل کند. برای جلوگیری از بروز مشکلات قانونی و عواقب ناشی از قاچاق کالا می‌توانید از طریق همکاری با شرکت‌های معتبر و باتجربه در زمینه واردات و صادرات، ریسک‌های این موضوع را به حداقل برسانید. شرکت سپکس با داشتن تیمی مجرب و آشنا به قوانین و مقررات گمرکی، می‌تواند در مراحل مختلف واردات کالا، از مشاوره اولیه تا انجام کلیه تشریفات گمرکی، همراه شما باشد.
سؤالات متداول
کالای غیرتجاری به محصولاتی اطلاق می‌شود که برای اهداف تجاری یا فروش در بازار نبوده و عمدتاً برای استفاده داخلی، آزمایش، تحقیق یا مقاصد خاص صادر یا وارد می‌شوند. این کالاها معمولاً از پرداخت حقوق ورودی معاف هستند و نیاز به مدارک گمرکی کمتری دارند. به‌عنوان‌مثال، نمونه‌های آزمایشی، تجهیزات خاص برای واحدهای تولیدی یا کالاهایی که برای آموزش استفاده می‌شوند.
پروفرما، گواهی مبدا، بارنامه، گواهی سلامت یا استاندارد، مدارک گمرکی از جمله اظهارنامه و مجوزها، کارت بازرگانی، بیمه‌نامه و گواهی بازرسی از اصلی‌ترین مدارک برای واردات یا صادرات کالای تجاری هستند.
برای اثبات مالکیت کالای تجاری، این مدارک باید ارائه شود: نسخه اصلی فاکتور، نسخه اصلی بارنامه، لیست بسته‌بندی، بیمه‌نامه، اصل گواهی مبدأ، ترخیصیه، نسخه اصلی کلیه مجوزها (مانند گواهی بهداشت و موارد مشابه).
