ورود و خروج کالا از مرزهای کشور تحت نظارت گمرک انجام می‌شود. این نهاد مسئول اجرای قوانین و مقررات مربوط به واردات و صادرات است و متولی صدور مجوزها و تشریفات گمرکی مرتبط با ترخیص کالاها است. در این زمینه، واردکنندگان و صادرکنندگان باید تمامی الزامات قانونی از جمله دریافت مجوزهای لازم، پرداخت هزینه ترخیص کالا و سایر قوانین ترخیص کالا را رعایت کنند و بدون آنها امکان ترخیص کالا از گمرک وجود نخواهد داشت. این ضوابط باهدف جلوگیری از قاچاق کالا، حمایت از تولید داخلی و اعمال سیاست‌های واردات و صادرات در دولت، وضع شده‌اند.
قبل مطالعه مجوزهای ترخیص کالا قوانین ترخیص کالا را مطالعه کنید.
انواع مجوزهای واردات کالا
نوع و ارزش کالا بر اساس کد تعرفه گمرکی، مهم‌ترین فاکتور تعیین‌کننده نوع مجوزهای موردنیاز برای واردات است، صرف‌نظر از اینکه واردات با استفاده از ارز دولتی انجام شده باشد یا به روش واردات بدون انتقال ارز. مجوز ترخیص کالاها از گمرک به دودسته عمده تقسیم می‌شوند. عدم اخذ این مجوزها می‌تواند موجب توقف ترخیص کالا از گمرک و تحمیل هزینه‌های اضافی بر واردکنندگان شود.
مجوزهای واردات کالا به کشور
پروانه واردات یا صادرات از وزارت صنعت، معدن و تجارت: واردکنندگان باید قبل از ورود کالا، پروانه واردات خود را از وزارت صنعت، معدن و تجارت دریافت کنند. این پروانه مشخصات کالا، میزان واردات مجاز و سایر الزامات قانونی را تعیین می‌کند و به مدت یک سال معتبر است. همچنین، برای خروج کالا از کشور نیز پروانه صادرات از همین وزارتخانه دریافت می‌شود.
مجوز واردات از سازمان منطقه آزاد: برای واردات کالا به مناطق آزاد و ویژه کشور، باید مجوز واردات از سازمان‌های مربوطه اخذ شود.
مجوزهای ترخیص کالا
وجوه بهادار: شامل مواردی چون حقوق گمرکی، عوارض، مالیات‌ها و سایر هزینه‌های قانونی است که باید توسط بازرگانان کالا پرداخت شود تا کالا از گمرک ترخیص شود.
دفاتر گمرکی: کلیه مراحل ترخیص کالا از گمرک باید در این دفاتر که در مرزها و نقاط ورود و خروج کشور قرار دارند، انجام شود. واردکنندگان باید به این دفاتر مراجعه و تشریفات ترخیص را طی کند.
گواهینامه ترخیص: این مجوز نهایی است که پس از انجام تمام مراحل و پرداخت وجوه بهادار صادر می‌شود. این گواهی نشان می‌دهد که کالا به‌درستی و مطابق با قوانین از گمرک ترخیص شده است.
اصلی‌ترین مجوزهای ترخیص کالا از گمرک
واردات کالا به کشور تحت نظارت و بازرسی ادارات و سازمان‌های مختلف قرار دارد که هر یک مسئول صدور مجوزهای لازم برای واردات و ترخیص کالا هستند. این مجوزها به‌منظور اطمینان از انطباق کالاها با الزامات فنی، بهداشتی، امنیتی و فرهنگی کشور صادر می‌شوند. تنها با اخذ این مجوزها می‌توان، کالاهای وارداتی را به‌صورت قانونی در بازار داخلی عرضه کرد.
مجوز استاندارد برای ترخیص کالا
در فرآیند ترخیص کالا، مجوز استاندارد یکی از اصلی‌ترین مجوزهای ضروری محسوب می‌شود. این مجوز، تأییدیه‌ای است که گمرک برای ورود کالا به کشور صادر می‌کند. در فرآیند دریافت این مجوز ابتدا کالا باید توسط آزمایشگاه‌های مورد تأیید سازمان استاندارد بررسی شود. سپس، بخشنامه‌ها و نامه‌هایی بین گمرک و سازمان‌های مربوطه مبادله می‌گردد که گویای استاندارد بودن کالا است. البته در برخی موارد، به دلیل کم‌بودن تعداد و ارزش کالاها (کمتر از ۵ عدد و ۳۰۰۰ دلار)، نیازی به مجوز استاندارد نیست. اما در صورت تکرار این رویه، از واردات آن جلوگیری خواهد شد. علاوه بر این، برخی کالاهای وارداتی به‌صورت موقت نیز از این الزام معاف هستند.
کالاهایی که به دریافت مجوز استاندارد اجبار شده‌اند، مستمراً توسط سازمان مسئول به‌روزرسانی می‌شوند و باید قبل از هرگونه اقدام برای ترخیص این کالاها، این موضوع بررسی شود.
مجوز ثبت سفارش
در واقع، این مجوز اولین و اساسی‌ترین مدرک لازم برای شروع فرآیند واردات کالا به کشور است. مجوز ثبت سفارش یک مجوز هشت‌رقمی است که توسط سازمان توسعه تجارت ایران و در سامانه جامع تجارت ایران صادر می‌شود. این مجوز باید قبل از خرید و واردات کالا دریافت شود.
مجوز وزارت راه یا مجوز حمل کالا
این مجوز برای کالاهایی صادر می‌شود که در فرآیند حمل‌ونقل با شرکت‌های خارجی درگیر بوده‌اند. اما چگونه می‌توان مجوز وزارت راه را دریافت کرد؟ مراحل دریافت مجوز وزارت راه در سایت رسمی این وزارتخانه شرح داده شده است. شما باید مستندات مربوطه را ارائه داده و هزینه‌های مربوط به حمل‌ونقل را بر اساس نرخ دلار دولتی پرداخت کنید.
مجوز قرنطینه دامی و نباتی
این مجوز مکانیزم مهمی برای حفظ سلامت محصولات کشاورزی و جلوگیری از انتشار آفات و بیماری‌ها در کشور محسوب می‌شود. بازرسان گمرک پس از انجام قرنطینه و بررسی محموله، در صورت مشاهده هرگونه آلودگی، می‌توانند از ترخیص و ورود آن کالاها به کشور جلوگیری کنند. در واقع برای واردات محصولاتی مانند دانه‌های گیاهی، بذرهای کشاورزی و محصولات دامی نیاز به اخذ این مجوز است.
این مجوز توسط سازمان دامپزشکی صادر می‌شود و دارای دو بخش قرنطینه نباتی و قرنطینه حیوانی است. البته برخی محصولات کشاورزی و دامی که ریسک آلودگی کمتری دارند، نیازی به دریافت این مجوز ندارند و تنها گواهی بهداشتی از مبدأ کافی‌ست.
مجوز وزارت ارشاد
این مجوز برای کالاهایی که مرتبط با حوزه رسانه و چاپ و تکثیر مانند دستگاه‌های چاپگر، کپی‌کننده و ماشین‌آلات و… الزامی است. همچنین برای برخی اقلام رسانه‌ای مانند کتاب، مجله، روزنامه و محتوای چاپی دیگر نیز این مجوز لازم است. البته ماشین‌آلات نو معمولاً از دریافت این مجوز معاف هستند، اما تجهیزات دست‌دوم حتماً باید مجوز وزارت ارشاد را دریافت کنند دراین‌خصوص می‌توان به سایت رسمی وزارت ارشاد جمهوری اسلامی ایران مراجعه کرد.
اخذ مجوز کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان برای واردات
کالاهایی مانند بازی‌های فکری، اسباب‌بازی و محصولاتی که مرتبط با کودکان و نوجوانان هستند، نیاز به اخذ این مجوز دارند. این محصولات باید از جنبه‌های مختلف مانند محتوا، ایمنی و تطابق با نیازهای روانی کودکان بررسی و تأیید شوند. این الزام در کنار مجوز وزارت ارشاد برای کالاهای مرتبط با رسانه و چاپ، برای واردات برخی کالاها وجود دارد.
مجوزهای سازمان انرژی اتمی
واردات برخی از کالاها کاملاً ممنوع و ورود آنها به داخل کشور مجاز نیست. سازمان انرژی اتمی متولی تشخیص این نوع کالاها است و با صدور مجوز، صلاحیت آنها برای ورود تأیید می‌شود. برخی از این کالاها مانند دستگاه‌های لیزر، تجهیزات مخابراتی و الکترونیکی، لامپ‌های ماورای‌بنفش و غیره، به دلیل اینکه ممکن است کاربردهای خاص در حوزه انرژی هسته‌ای داشته باشند، نیازمند بررسی و صدور مجوز از سازمان انرژی اتمی هستند تا ورود آنها به کشور مجاز شناخته شود.
سایر مجوزهای لازم جهت ترخیص کالا از گمرک که می‌توان به آنها اشاره کرد: مجوز بانک مرکزی (تخصیص ارز)، مجوز وزارت جهاد کشاورزی، مجوز سازمان غذا و دارو، مجوز مالیات و عوارض و مجوز وزارت بهداشت، هستند.
مراحل اخذ مجوزهای ترخیص کالا در کمترین زمان
اخذ مجوزها و ترخیص کالا از گمرک فرآیندی زمان‌بر و چندمرحله‌ای است که نیاز به‌دقت و تخصص بالایی دارد. استفاده از خدمات شرکت‌های متخصصی مانند سپکس در این زمینه می‌تواند بهترین راهکار برای اخذ مجوزها در کوتاه‌ترین زمان ممکن و کاهش چشمگیر هزینه‌ها باشد. متخصصین ترخیص در سپکس، باتجربه و آگاهی کامل از قوانین ترخیص کالا و مقررات گمرکی، مراحل اخذ مجوزها را پیگیری کرده و با روابط نزدیکی که در گمرک دارند، به تسریع فرآیند ترخیص کالا کمک کرده و در حل هرگونه مشکل احتمالی شما را یاری خواهند کرد.
سؤالات متداول
هر کالایی که مستقیم یا غیرمستقیم بر سلامت انسان و محیط‌زیست تأثیر داشته باشد، ملزم به اخذ مجوزهای بهداشت است. به طور خاص می‌توان به واردات محصولات آرایشی، بهداشتی و دارویی، مواد غذایی و آشامیدنی اشاره کرد که نیاز به مجوز بهداشتی از سازمان غذا و دارو دارند و این مجوزها باید قبل از واردات اخذ شوند.
هزینه ترخیص کالا به عوامل مختلفی از جمله هزینه‌های انبارداری، هزینه بارگیری و تخلیه، حقوق ورودی گمرک، هزینه‌های کارشناسی کالا، تعرفه‌های آزمایشگاهی و مدت‌زمان نگهداری در گمرک بستگی دارد.
تهیه مجوزهای موردنیاز برای ترخیص کالا از گمرک یک فرآیند زمان‌بر است و بهترین زمان برای جمع‌آوری این مجوزها، قبل از ورود محموله اصلی به کشور است. این اقدام زودهنگام به تسریع روند ترخیص کالا از گمرک کمک خواهد کرد.
ترخیص کالا از گمرک به طور متوسط در مدت ۷ تا ۱۵ روز انجام می‌شود. مسیر اظهار گمرکی، نوع کالا و ضرورت اخذ مجوزهای لازم برای ترخیص کالا، در مدت‌زمان ترخیص تأثیر دارد.
