یکی از مفاهیمی که تأثیر مستقیم بر هزینه نهایی حمل بار دارد، “وزن حجمی” است. بسیاری از افراد به‌ویژه در ابتدای مسیر واردات با این واژه به‌درستی آشنا نیستند. به‌ویژه در واردات از چین، که حجم بالایی از کالاها با بسته‌بندی‌های متنوع و گاه حجیم ارسال می‌شوند، اطلاع دقیق از این وزن می‌تواند نقش کلیدی در کاهش هزینه‌ها و افزایش سود واردات و صادرات داشته باشد. این معیار، برخلاف وزن واقعی، بر اساس حجم کالا محاسبه می‌شود و در بسیاری از موارد مبنای اصلی هزینه حمل هوایی یا دریایی است. در این مقاله به‌طور کامل بررسی می‌کنیم که وزن حجمی چیست، چگونه محاسبه می‌شود و چرا در حمل‌ونقل بین‌المللی اهمیت دارد.

وزن حجمی چیست؟

وزن حجمی (Volumetric Weight یا Dimensional Weight) مفهومی است که در حمل ‌و نقل بین‌المللی برای محاسبه هزینه حمل کالا بر اساس فضای اشغال‌شده در وسیله نقلیه به‌کار می‌رود، نه فقط وزن واقعی آن. در واقع، زمانی که کالایی سبک اما حجیم باشد، شرکت‌های حمل‌ونقل به‌جای وزن واقعی، این وزن را در نظر می‌گیرند، چرا که فضای موجود در هواپیما، کانتینر یا کامیون محدود است و باید به‌شکل بهینه استفاده شود.

وزن حـ÷جمی، که به آن وزن ابعادی نیز گفته می‌شود، به‌ویژه در حمل‌ونقل هوایی و اکسپرس اهمیت زیادی دارد، جایی که فضا بسیار محدود و ارزشمند است. این واحد در واقع، نوعی مکانیزم برای حفظ تعادل اقتصادی بین وزن و حجم کالا است. این سیستم کمک می‌کند تا فضاهای بارگیری به‌طور بهینه مدیریت شده و شرکت‌های حمل‌ونقل متحمل زیان نشوند. چه در ارسال داخلی و چه بین‌المللی، اطلاع از نحوه محاسبه و تفاوت آن با وزن واقعی، به مدیریت هزینه‌ها، انتخاب بسته‌بندی مناسب و پیش‌بینی دقیق‌تر هزینه‌های حمل‌ونقل کمک می‌کند.

برای اطلاع از خدمات فریت بار در سپکس، کلیک کنید

چرا محاسبه وزن‌ حجمی در حمل ‌و نقل بین‌ المللی اهمیت دارد؟

Volumetric Weight فقط یک عدد نیست؛ بلکه ابزار اصلی برای مدیریت هزینه، فضا و زمان در حمل‌ونقل بین‌المللی است. در حمل‌ و نقل بین‌المللی، تعیین دقیق هزینه‌های ارسال کالا، موضوعی بسیار مهم برای صادرکنندگان، واردکنندگان و شرکت‌های لجستیکی است. این وزن یکی از مفاهیم کلیدی که به‌طور مستقیم بر این هزینه‌ها تأثیر می‌گذارد و معیاری برای محاسبه هزینه حمل کالا بر اساس حجم واقعی آن است، نه صرفاً وزن فیزیکی. وقتی کالایی سبک اما بزرگ باشد، فضای زیادی از وسیله نقلیه را اشغال می‌کند. به همین دلیل، شرکت‌های حمل‌ونقل ترجیح می‌دهند بر اساس وزن حـجمی هزینه دریافت کنند تا فضای بارگیری بهینه‌سازی شود.

از دلایل اهمیت وزن حجمی در حمل بین‌المللی:

• کاهش خطای محاسبه هزینه حمل
• بهینه‌سازی استفاده از فضای بار
• انتخاب روش حمل‌ونقل مناسب
• افزایش دقت در بسته‌بندی کالا
• جلوگیری از بروز اختلاف با شرکت حمل‌ونقل

اگر در زمینه تجارت، لجستیک یا واردات و صادرات فعالیت می‌کنید، آشنایی و استفاده از این مفهوم می‌تواند سود شما را به‌طور قابل توجهی افزایش دهد.

فرمول محاسبه وزن حجمی در بارهای هوایی

در حمل‌ بار هوایی، فضای داخل هواپیما بسیار محدود و ارزشمند است. به همین دلیل شرکت‌های حمل‌ و نقل، برای تعیین هزینه حمل، فقط به وزن واقعی کالا اکتفا نمی‌کنند. در عوض، از Volumetric Weight یا همان وزن ابعادی استفاده می‌کنند. این مفهوم به‌ویژه زمانی که کالایی سبک ولی حجیم باشد و فضای زیادی از هواپیما را اشغال کند، کاربرد دارد.

فرمول محاسبه وزن حجمی در بارهای هوایی

طول (سانتی متر) × عرض (سانتی متر) × ارتفاع (سانتی متر) ÷  6000 = وزن حجمی (kg)

مثال ساده:

اگر بسته‌ای با ابعاد 80×50×40 سانتی‌متر داشته باشیم:

80 × 50 × 40 ÷ 6000 = 26.66 کیلوگرم

در این مثال، وزن نهایی کالا برابر با ۲۶٫۶۶ کیلوگرم است. اگر وزن واقعی کالا ۱۵ کیلوگرم باشد، چون Volumetric Weight بیشتر است، هزینه حمل بر اساس ۲۶٫۶۶ کیلوگرم محاسبه خواهد شد.

محاسبه وزن حجمی بار دریایی

در حمل‌ونقل دریایی، شرایط کمی متفاوت است. معمولاً هزینه حمل بر اساس CBM (متر مکعب) محاسبه می‌شود. در این نوع حمل، معمولاً وزن واقعی کالا اهمیت کمتری دارد، مگر اینکه وزن آن بسیار بالا باشد.

فرمول محاسبه CBM:

CBM = (طول × عرض × ارتفاع) به متر

نکته مهم درباره محاسبه هزینه حمل بر اساس CBM:

• در حمل دریایی، نرخ حمل به دو صورت بررسی می‌شود: اگر وزن کالا زیاد و حجم آن کم باشد (مثلاً فلزات سنگین)، حمل بر اساس وزن واقعی محاسبه می‌شود و اگر کالا سبک اما حجیم باشد (مثلاً پشم، اسفنج یا پوشاک فشرده‌نشده)، هزینه حمل براساس CBM محاسبه خواهد شد.
• در بسیاری از شرکت‌های کشتیرانی، معمولاً 1 CBM معادل 1000 کیلوگرم (1 تن) در نظر گرفته می‌شود. هر کدام که بیشتر باشد، مبنای محاسبه هزینه حمل قرار می‌گیرد.
• اگر کالا روی پالت قرار دارد یا چند بسته دارید، حجم تمام آن‌ها را با هم جمع کنید.

نکات مهم هنگام محاسبه وزن حجمی

• اولین و مهم‌ترین نکته هنگام محاسبه وزن حـجمی، اندازه‌گیری دقیق طول، عرض و ارتفاع بسته‌بندی کالا است. این ابعاد باید بر حسب سانتی‌متر (در حمل هوایی) یا متر (در حمل دریایی) باشند.
• شامل کل بسته‌بندی باشند؛ یعنی فضای اشغال‌شده توسط جعبه، پالت، بابل‌ رپ یا هر نوع پوشش محافظ باید در نظر گرفته شود.
• اندازه گیری با ابزار دقیق (متر نواری، خط‌کش صنعتی یا لیزری) انجام شوند.
• اگر محموله شما شامل چند بسته یا چند پالت است، محاسبه Volumetric Weight فقط برای یک بسته کافی نیست. باید وزن هر بسته را جداگانه محاسبه کنید و سپس تمام اعداد به‌دست‌آمده را با هم جمع بزنید تا وزن کل بار مشخص شود.
• در محاسبه نهایی هزینه حمل، شرکت‌های لجستیکی همیشه از عدد بزرگ‌تر بین وزن واقعی و وزن حجمی استفاده می‌کنند. به همین دلیل اگر وزن واقعی بیشتر باشد، مبنای محاسبه خواهد بود و اگر Volumetric Weight بیشتر باشد، هزینه حمل بر اساس آن در نظر گرفته می‌شود، بنابراین همیشه هر دو عدد را محاسبه کنید تا از شوک قیمتی در زمان صدور پیش‌فاکتور جلوگیری شود.

نقش وزن حجمی در هزینه‌های نهایی واردات

در فرآیند واردات، به‌ویژه در مقیاس بین‌المللی، بسیاری از هزینه‌ها فراتر از صرف خرید کالا هستند. عواملی مانند نوع بسته‌بندی، روش حمل‌ونقل، نوع گمرک و فضای اشغال‌شده توسط محموله، به‌طور مستقیم بر قیمت تمام‌شده تأثیر می‌گذارند. یکی از مهم‌ترین این عوامل، ابعاد کالاست که گاهی حتی از وزن واقعی آن مهم‌تر می‌شود. اینجاست که وزن حجمی به‌عنوان معیار تعیین‌کننده وارد عمل می‌شود.

لازم است واردکنندگان، برنامه‌ریزی دقیقی بر اساس نوع بار و ساختار حجمی آن انجام دهند. شرکت پست بین المللی سپکس، با ارائه راهکارهای حرفه‌ای در زمینه حمل‌ونقل، ترخیص کالا و مشاوره بازرگانی، به واردکنندگان کمک می‌کند تا با در نظر گرفتن وزن حجمی و سایر عوامل کلیدی، هزینه‌های خود را مدیریت کرده و واردات کالای خود را به‌صرفه و مطمئن انجام دهند.

سوالات متداول